PV: Xin TS cho biết hiệu quả của phương pháp can thiệp ĐMV qua da (nong, đặt stent) trong điều trị NMCT cấp.
TS. Tạ Mạnh Cường: Hiện nay đã có nhiều công trình nghiên cứu khoa học trong và ngoài nước chứng minh tính ưu việt rõ rệt của phương pháp can thiệp ĐMV qua da trong điều trị NMCT cấp thông qua tỷ lệ thành công về khôi phục dòng chảy, tỷ lệ tái phát NMCT, tỷ lệ biến chứng và tỷ lệ tử vong. So sánh với những bệnh nhân NMCT cấp điều trị theo phương pháp kinh điển thì những bệnh nhân thuộc nhóm điều trị bằng can thiệp ĐMV qua da (nong bằng bóng, đặt stent) giảm được khoảng 70% các biến cố tim mạch quan trọng và giảm khoảng 60% tỷ lệ tử vong sau 12 tháng theo dõi. Đối với những bệnh nhân nhập viện muộn sau 12 giờ bị NMCT thì can thiệp ĐMV qua da cũng mang lại hiệu quả tốt. Bệnh nhân hết đau ngực, tránh được các biến chứng quan trọng của NMCT như loạn nhịp tim, suy tim, chất lượng cuộc sống của người bệnh nâng cao nhiều hơn trong giai đoạn bình phục. Phương pháp cũng đã góp phần cứu sống nhiều bệnh nhân rất nặng khi vào viện do NMCT cấp. Đã từng có những trường hợp bác sĩ can thiệp ĐMV vừa cấp cứu ngừng tim, hồi sinh tim phổi cho bệnh nhân ngay tại phòng chụp mạch, vừa tiến hành chụp và can thiệp nong, đặt stent ĐMV và kết quả bệnh nhân đã được cứu sống.

PV: TS có thể cho biết bên cạnh phương pháp điều trị kinh điển thì những bệnh nhân NMCT cấp nào nên được điều trị bằng phương pháp can thiệp ĐMV qua da?

TS. Tạ Mạnh Cường: Mục tiêu điều trị quan trọng nhất trong điều trị NMCT cấp là tái lưu thông ĐMV bị tắc càng sớm càng tốt và như vậy, những chỉ định tuyệt đối của can thiệp ĐMV qua da là trong trường hợp:

Bệnh nhân bị chống chỉ định tuyệt đối dùng thuốc tiêu huyết khối do:

- Loét đường tiêu hóa đang tiến triển.

- Tai biến mạch não mới.

- Tăng huyết áp nặng (huyết áp tâm thu trên 180mmHg hoặc huyết áp tâm trương trên 110mmHg).
- Tất cả các tình trạng chảy máu chưa được kiểm soát.
- Mới bị chấn thương nặng.
- Mới phẫu thuật (dưới 10 ngày).
- Đang thực hiện thủ thuật gây chảy máu nặng.
- Tiền sử u não hoặc phình mạch não.
- Viêm màng ngoài tim cấp.
- Lóc tách động mạch chủ.
- Đang có thai.
- Xuất huyết võng mạc do bệnh tiểu đường.
- Vừa được cấp cứu ngừng tuần hoàn, ép tim ngoài lồng ngực.

Bệnh nhân trong tình trạng sốc (sốc tim): Lúc này thuốc tiêu huyết khối rất ít hiệu quả. Tại các trung tâm tim mạch lớn của các nước phát triển, tỷ lệ tử vong khi sốc tim do NMCT vào khoảng 80%. Tỷ lệ tử vong có thể giảm đi khoảng 1/3 số trường hợp nếu can thiệp ĐMV ngay (can thiệp ĐMV thì đầu).

Bệnh nhân nghi ngờ bị NMCT: Đó là những bệnh nhân có dấu hiệu lâm sàng tương đối điển hình của NMCT nhưng kết quả xét nghiệm không rõ ràng. Trong trường hợp này nên chỉ định chụp ĐMV cấp cứu để xét can thiệp. Ngoài ra, những trường hợp sau cũng rất nên được điều trị bằng phương pháp can thiệp ĐMV qua da:

Bệnh nhân có nhiều nguy cơ xảy ra các biến chứng nặng trong quá trình tiến triển của bệnh: NMCT thành trước, suy tim, tim nhanh trên 100 lần/phút hoặc huyết áp tâm thu dưới100mmHg, bệnh nhân cao tuổi. Người ta thấy rằng tỷ lệ thành công của phương pháp can thiệp, là rất cao (gần 90%) và nếu ĐMV không được can thiệp tỷ lệ tử vong sẽ tăng lên 4 lần (khoảng 80%).

Bệnh nhân được chuyển đến bệnh viện có đơn vị can thiệp tim mạch ngay khi bị NMCT: Không nên chậm trễ tiến hành can thiệp ĐMV qua da vì mạch vành sẽ được tái lưu thông sớm hơn rất nhiều so với điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết.

Trong trường hợp NMCT nặng nhưng ở xa đơn vị can thiệp ĐMV thì người thầy thuốc có thể kết hợp phương pháp tái tưới máu bằng thuốc huyết khối và can thiệp ĐMV qua da. Điều trị bằng thuốc tiêu huyết khối nhằm bảo đảm an toàn trong khi vận chuyển bệnh nhân tới đơn vị can thiệp tim mạch. Tại đơn vị can thiệp tim mạch, bệnh nhân sẽ được chụp ĐMV kiểm tra. Người thầy thuốc sẽ tiến hành can thiệp bằng bóng, đặt stent nếu ĐMV vẫn còn bị tắc nghẽn.

PV: Bệnh nhân và người thân của bệnh nhân cần lưu ý những gì sau khi can thiệp ĐMV qua da, thưa TS?

TS. Tạ Mạnh Cường: Sau khi can thiệp ĐMV, bệnh nhân sẽ được đưa về khu điều trị tăng cường, theo dõi liên tục điện tim và huyết áp. Bệnh nhân cần nằm bất động và duỗi thẳng chân ít nhất trong 6 giờ nếu ống thông đưa vào theo đường động mạch đùi. Khi bệnh nhân ho, bệnh nhân hoặc người thân của bệnh nhân nên dùng tay ấn chặt vào vị trí băng ép để tránh chảy máu chỗ chọc động mạch. Nếu có những biểu hiện bất thường như tụ máu, khó thở, đau ngực... thì cần báo ngay cho bác sĩ điều trị.

Khi ra viện, bệnh nhân cần lưu ý dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ và tái khám định kỳ theo hẹn. Người thân cần động viên và nhắc nhở để bệnh nhân nhớ dùng đủ thuốc và lịch tái khám bệnh. Aspirin là một trong những thuốc phải dùng mãi mãi để tránh tái hẹp trong lòng stent cho dù người bệnh đã được đặt loại stent phủ thuốc (drug – eluting stent).

PV: Xin cảm ơn TS!